Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΣΤΟΥΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

Η ιστορία του είναι συνυφασμένη με τις περιπέτειες της Κρήτης και του Γένους μας από την Ενετοκρατία μέχρι σήμερα (η θέση του κοντά στο κεντρικό δρόμο, ήταν η αιτία να δεχτεί πολλές επιθέσεις και να καταστραφεί από τον πειρατή Μπαρμπαρόσα ).

Αλλά και επί Τουρκοκρατίας η Μονή δεινοπάθησε . Οι Τούρκοι γνώριζαν ότι το ράσο ήταν φλάμπουρο που ηλέκτριζε και πύρωνε τις ψυχές του αγωνιζόμενου λαού και ότι οι ρασοφόροι ήταν πάντα μπροστάριδες και με κάθε προσωπική θυσία αγωνιζόταν για την ελευθερία , γι’αυτό λεηλάτησαν και βεβήλωσαν το Μοναστήρι, όπως μας πληροφορεί το αρχείο του Μητροπολίτη Κρήτης Τιμοθέου Βενέρη . Η Μονή Κρεμαστών όμως άντεξε και κατάφερε να αναπτύξει πλούσια εθνική δράση και έγινε κέντρο επαναστατικών επιχειρήσεων αλλά και παιδείας. Οι ευσεβείς κληρικοί κατάφεραν με ζήλο και αυτοθυσία να ιδρύσουν κρυφό σχολείο και αργότερα πνευματικό κέντρο, διαδραματίζοντας έτσι σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση της επαρχίας Μεραμβέλλου. Τύπωσαν βιβλία, ενθάρρυναν, περιέθαλψαν, στερέωσαν τους αδυνάτους και προστάτεψαν τον αμαθή ορθόδοξο πληθυσμό. Κρυφά, σιωπηλά, μακριά από τα βλέμματα των αγάδων, αργότερα λίγο φανερά, προσέχοντας να μην ερεθίζουν τον κατακτητή μεταλαμπαδεύουν το φως, την ελπίδα του και τη ζωή στις αδούλωτες ψυχές. Πλάι στον καλόγερο οι ελπίδες του Ελληνόπουλου ξαναζούν. Οπλίζεται με την πεποίθηση στη δύναμη και στις ικανότητες της φυλής του. Τώρα πιστεύει με βεβαιότητα πως η πολυπόθητη μέρα δεν θ’αργήσει να ‘ρθει. Και πράγματι οι καιροί περνούν. Και όσο περνούν όλο και περισσότερο ξεθαρρεύουν οι Έλληνες. Και με την ανοχή των Τούρκων οι καλόγεροι συγκεντρώνουν πλέον τα παιδιά σε ορισμένα μέρη του Μοναστηριού, ευρύχωρα κελιά ή στην αυλή και διδάσκουν.

Η Μονή Κρεμαστών δέχτηκε κατά καιρούς την καταστροφική μανία των Τούρκων. Οι μοναχοί το 1869 μάζεψαν όλα τα κειμήλια και τα βιβλία της Μονής και τα έκρυψαν σε μια σπηλιά για να τα σώσουν. Από αυτά σώθηκαν μόνο τα σκεύη ενώ τα βιβλία λόγω της υγρασίας καταστράφηκαν. Μέσα σε αυτά υπήρχε και ένα σπάνιο χειρόγραφο Ευαγγέλιο σε δέρμα του 10 ου αιώνα το οποίο δυστηχώς εξαφανίστηκε αργότερα

ΙΔΡΥΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΗ ΜΟΝΗ

Αργότερα ο ευσεβής και πρώτος Επίσκοπος Πέτρας Δωρόθεος το 1848 ιδρύει το μοναδικό εις την περιφέρεια Δημοτικό σχολείο στη Μονή Κρεμαστών στο οποίο εδίδαξαν περιφανείς άνθρωποι της περιοχής και από το οποίο αποφοίτησαν μορφές όπως ο Άγιος Πέτρας Μελέτιος Χλαπουτάκης, ο οποίος και εδίδαξε σ’αυτό, ο ιερομόναχος Γρηγόριος Λυμπρίδης που έφερε και το τίτλο του πρωτοσύγγελου. Ήταν ευτυχής συγκυρία να βρεθούν δύο μορφωμένοι κληρικοί να διδάξουν στο μοναστήρι, σε μια περίοδο που οι εγγράμματοι κληρικοί ήταν ελάχιστοι. Επίσης στο σχολείο αυτό δίδαξε ο διακεκριμένος λογοτέχνης Διαλυνομιχαλης Γενικός έδωσε στο Έθνος μορφωμένους άνδρες, ιερείς και διδασκάλους. Εξ ‘αυτού του σχολείου δημιουργήθηκε μια παράδοση της πνευματικής καλλιέργειας των νέων της περιοχής και της στροφής τους προς τα γράμματα. Ο χώρος στον οποίο λειτούργησε το κρυφό σχολείο την περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής χρησιμοποιήθηκε ως κρυσφύγετο για τους αντιστασιακούς Άγγλους αγωνιστές της αντικατασκοπίας. Το συμμαχικό στρατηγείο τίμησε την Μονή για τις υπηρεσίες της αυτές.

Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΕΤΡΑΣ ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΧΛΑΠΟΥΤΑΚΗΣ Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΜΕΡΑΜΠΕΛΛΟΥ 1866-1869

Θα πρέπει εδώ να αναφέρομαι λίγα λόγια για τον φλογερό πατριώτη και αψεγάδιαστο ιεράρχη Πέτρας Μελέτιο Χλαπουτάκη από το χωριό βρύσες, ο οποίος διατέλεσε ηγούμενος της Μονής Κρεμαστών, είναι εκείνος που ύψωσε στο ΜεραμπΈλλο τη σημαία της Επανάστασης και έκανε ιερό σύμβολο του το ιδανικό <<Πίστις-Πατρίς>>. Ήταν εκείνος που ανακηρύκτηκε από τους αγωνιστές αρχηγός της επανάστασης του18866-69.

Ο Επίσκοπος Πέτρας Μελέτιος Χλαπουτάκης ανήκει στη χορεία των επιφανών Ιεραρχών της Εκκλησίας και του Έθνους μας. Οι Τούρκοι για την Επαναστατική του δραστηριότητα τον αποκαλούσαν <<Μελετέμπεην>>. Όταν ο σουλτάνος πληροφορήθηκε την Εθνική του δράση τον καταδίκασες <<εις τον δι’αγχόνη θάνατον>>

Έπειτα από ενέργειες του Διοικητού Λασιθίου Κωστή Αδοσίδη πασά και του τότε Πατριάρχη Ιωακείμ ο Σουλτάνος ανακάλεσε το καταδικαστικό φιρμάνι το 1868.

Ο Μελέτιος Χλαπουτάκης παρέμεινε για μια πενταετία 1869-1874 στη Μονή Κρεμαστών μαζί με τον Αδοσίδη πασά, σκοπός τους ήταν η συνεργασία μεταξύ τους για την πνευματική και εκπολιτιστική εξύψωση των χριστιανών. Καρπός της συνεργασίας αυτής υπήρξε η ανοικοδόμηση του παλαιού Γυμνασίου Νεάπολης- το οποίο αρχικά προοριζόταν για νοσοκομείο-των δικαστηρίων και άλλων δημόσιων κτιρίων, καθώς επίσης και της ρυμοτομίας της Νεάπολης, έργα που υφίσταται μέχρι σήμερα.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

Μετά το 1868 η Υψηλή πύλη διορίζει ως διοικητή του Νομού Λασιθίου το Χριστιανό Κωστή Αδοσίδη Πασά, ο οποίος καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και είχε την εύνοια του Βεζύρη, ως τον καταλληλότερο για να ειρηνεύσει το ξεσηκωμένο Λασίθι. Για έδρα του προτίμησε το καινούργιο χωριό (σημερινή Νεάπολη) και ύστερα από παραμονή 2-3 μηνών μετέφερε την κατοικία του στη γραφική Μονή των Κρεμαστών. Εκεί έκτισε ιδιαίτερα μεγαλοπρεπή διαμερίσματα, κατασκεύασε αποχετευτικό σύστημα, καθώς και τη βρύση στην είσοδο της Μονής, της οποίας την πρόσοψη γκρέμισαν οι Ιταλοί μετατρέποντας την σε φυλακή την περίοδο της κατοχής. Επίσης πρέπει να αναφερθεί πως ο Κωστής Αδοσίδης είναι για τη Νεάπολη ένας μεγάλος ευεργέτης και αναμορφωτής αφού τα έργα του αποτελούν ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της , αλλά και της πολιτιστικής της κληρονομιάς.

ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Η προσφορά της Μονής συνεχίστηκε και μετά την Τουρκοκρατία τα κελιά της στέγασαν την κατώτερη Γεωργική Σχολή και τα κτήματα της φιλοξένησαν γεωπόνους καθηγητές και αγρότες μαθητές. Το 1931 ιδρύθηκε στη Μονή Γεωργικό Σχολείο όπου φοιτούσαν οι τρόφιμοι του Ορφανοτροφείου Νεαπόλεως, το οποίο μετετράπη κατά το ήμιση εις Γεωργικόν Ορφανοτροφείο. Η Μονή παραχώρησε τα κτήματα της στη Γεωργική Υπηρεσία και έγινε πρότυπο αγρόκτημα στην περιφέρεια. Οι αγρότες του Μεραμπέλλου γνώρισαν έτσι πολλά άγνωστα για την περιφέρεια δέντρα , καρποφόρα , καλλωπιστικά, Λωτούς Ευκάλυπτους κ.α. Για πρώτη φορά στην Κρήτη Ιταλοί γεωπόνοι δίδαξαν το κλάδεμα της ελιάς στο πρότυπο αυτό αγρόκτημα . Επίσης δίδαξαν δεντροκομία, κηπουρική , μελισσοκομία, μεταξουργία κ.α.

Η ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΙΤΑΛΟ-ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Την περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής το Μοναστήρι των Κρεμαστών έπαιξε σημαντικό ρόλο για τον τόπο. Αρχικά στεγάζει τα ορφανά του Εθνικού Ορφανοτροφείου Λασιθίου, αφού οι Ιταλοί καταλαμβάνουν όλα τα κτήρια των δημόσιων υπηρεσιών και τα αφήνουν άστεγα. Αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης άρχισε η Εθνική Αντίσταση, τότε μια ομάδα Άγγλων κομάντος επέλεξαν τη Μονή ως έδρα των συναντήσεων τους με τους Έλληνες πατριώτες. Από εκεί συντόνιζαν όλες τις ενέργειες για τα σαμποτάζ εναντίον του εχθρού. Περιέθαλψε και τροφοδότησε τους Άγγλους συμβάλλοντας αποφασιστικά στα χτυπήματα κατά των καταχτητών. Μάλιστα για το λόγο αυτό επικροτήθηκε με <<εύφημων μνεία>> από την Αγγλική Πρεσβεία.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΙΤΑΛΟ-ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ

Μετά το τέλος της κατοχής το Μοναστήρι είχε υποστεί μεγάλες λεηλασίες και καταστροφές. Παρόλα αυτά όμως στάθηκε και πάλι πολύτιμος αρωγός αφού φιλοξένησε πολλά παιδιά από τα μακρινά χωριά για να μάθουν γράμματα και τέχνες αφού στην Νεάπολη και στον Άγιο Νικόλαο δεν υπήρχε η κατάλληλη υποδομή για να φιλοξενηθούν τα παιδιά των μακρινών χωριών λόγο της φτώχιας και της ανέχειας που είχε προκαλέσει ο πόλεμος. Τα κατάφερε και πάλι και κάτω από τη σκέπη των Αρχαγγέλων πρόσφερε και το τελευταίο περίσσευμα της αγάπης του, αφού ήδη με τις καταστροφές που είχε υποστεί από το Δεύτερο παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και από την αποδεκάτηση μεγάλου μέρους της περιουσίας που είχε γίνει από το 1900 (Με νόμο του Κράτους λόγω τον μικρό αριθμό των μοναχών που αριθμούσε η Μονή και το 1935 κρίθηκε διατηρητέα αλλά με ελάχιστη περιουσία ) είχε αρχίσει να αποσύρετε από το στίβο της κοινοφελούς της δράσεως και να παρακμάζει.